W dniu 11 lipca 2015 roku w Jednorożcu (powiat przasnyski) przeprowadzone zostały uroczystości w 100 – letnią rocznicę przerwania frontu wschodniego.
Przed licznie zebraną na cmentarzu publicznością Nabożeństwo poprowadzili: ks. prefekt parafii pw. Św. Floriana w Jednorożcu Tomasz Czarnowski. Przedstawiciel Ewangelickiego Ordynariatu Wojska Polskego ks. ppor. Dawid Banach. Przedstawiciel Prawosławnego Ordynariatu Wojska Polskiego ks. płk. Artur Zielepucha. Po modlitwie Zbigniew Lorenc przedstawił krótką historię walk pod Jednorożcem, historię cmentarza. Delegacja GRH odtwarzających armię carską złożyła wieniec pod głównym pomnikiem z kolei delegacja GRH odtwarzających oddziały pruskie zapaliła znicze. Po zakończeniu uroczystości goście i rekonstruktorzy udali się ulicami Jednorożca na pole bitwy.
Ponad 100 rekonstruktorów z całej Polski przedstawiło inscenizację walk nawiązujących do lipcowej Bitwy przasnyskiej, która miała miejsce dokładnie 100 lat temu. Rekonstruktorzy wcielili się w żołnierzy Pruskich, Rosyjskich, Austriackich oraz w ludność cywilną obsadzając okopy zgodnie prawdą historyczną czyli; wojska pruskie od zachodu a wojska rosyjskie od wschodu wioski. Ludność cywilna zgodnie ze swoją rolą przedstawiała życie codzienne wsi. W czasie inscenizacji zaprezentowany został atak wojsk niemieckich na pozycje rosyjskie wcześniej ostrzelane za pomocą artylerii. Po przerwaniu pierwszej linii obrony, pokazano ciężkie walki a następnie przerwanie frontu. Zbigniew Lorenc na bieżąco komentował wydarzenia historyczne jakie miały tu miejsce przed 100-laty a dyr. Muzeum w Sochaczewie Paweł Rozdżestwieński opowiedział o armacie wz. 1902 potocznie nazywanej „prawosławna”
Przerwanie frontu wschodniego pod Jednorożcem które zaprezentowaliśmy w miejscu faktycznych walk miało duże znaczenie militarne dla Niemców i Austro-Węgier. Wojska rosyjskie znalazły się w odwrocie i tylko wycofywały się. Niemieckie i austriackie siły parły z dużą prędkością na Warszawę i zdobyły ją na początku sierpnia. We wrześniu nowo utworzona 12 armia niemiecka pod dowództwem gen. Maxa von Gallwitza zaatakowała Kurlandię i posuwała się w kierunku Rygi. Od tego momentu rozpadł się praktycznie cały rosyjski front. W ręce Niemców wpadły twierdze w Nowogieorgiewsku (Modlin) i w Brześciu Litewskim. Wojska państw centralnych odniosły na wschodzie duże sukcesy, udało im się zdobyć całe terytorium obecnej Polski, Litwy i Łotwy.
Uroczystościami tymi chcieliśmy przypomnieć tragedię ludzką z przed 100 lat. W armiach zaborczych zginęło wielu Polaków walczących w mundurach państw zaborczych. Na samym tylko cmentarzu w Jednorożcu można doczytać kilkadziesiąt nazwisk Polskich żołnierzy walczących w armii pruskiej. Polegli po stronie rosyjskiej są bezimienni ale zważywszy na to, że Jednorożec był pod zaborem rosyjskim tych bezimiennych Polaków walczących po stronie rosyjskiej może być znacznie więcej.
W inscenizacji udział wzięli:
Strona pruska
MGRH II Batalionu 18 Pułku Piechoty Muzeum Ziemi Sochaczewskiej, GRH „Marienburg”, SRH Gloria-Viktoria, EKG Landsturm, PSHO – sekcja pruska, SRH 51 pułku piechoty z Iłży, Ostrowska GRH, 148 pułk piechoty z Krakowa Strona rosyjska SRH 79 p. p. z Ciechanowa GRH Strzelcy 31 pułku piechoty z Mszczonowa, SRH 21 Muromski Pułk Piechoty z Warszawy (obsługa armaty), GRH „Kampinos”, PSHO – 41 Pułk Strzelców Syberyjskich GRH „Pod obcymi sztandarami” w barwach 69 – Riazańskiego p.p. Lublina Stowarzyszenie Inicjatywa Ziemii Bolimowskiej, GRH 14 Pułk Strzelców Syberyjskich z Przasnysza. Austriacy GRH Artyleria ( kan. iTR CK Armii ) Ludność cywilna GRHLC z Mławy
Pirotechnika
AGAMA z Ostrołęki
Organizatorzy! Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Jednorożeckiej, Przasnyskie Stowarzyszenie Historii Ożywionej oraz GRH 14 Pułk Strzelców Syberyjskich – koło TPZP dziękują wszystkim, którzy przyczynili się do tego, by te uroczystości w Jednorożcu mogły się odbyć. Szczególne podziękowania składamy kolegom i koleżankom rekonstruktorom za to, że dzięki pasji można przypomnieć wydarzenia historyczne w formie żywej. DZIĘKUJEMY!
Poniżej galeria fotograficzna oraz echa bitwy. Fot. Andrzej Kowalski
