Jak grzyby po deszczu mnożą się publikacje, projekty, konferencje, spotkania itp. związane z I wojną światową, odzyskaniem przez Polskę niepodległości czy okresem międzywojennym. To dobrze. Nie inaczej jest na naszym przasnyskim podwórku.
Wśród wielu komponentów ówczesnej sytuacji pragnę wskazać kwestię bezpieczeństwa. Dlatego wraz po 11 XI 1918 r. na ziemiach polskich rozpoczęto prace nad utworzeniem jednolitej formacji policyjnEJ. W dniu 24 VII 1919 r. Sejm RP przyjął ustawę powołującą Policję Państwową. Po wejściu w życie ustawy zlikwidowano dotychczas działające formacje porządku publicznego, jak np. Straż Bezpieczeństwa w pow. przasnyskim. Wszyscy jej funkcjonariusze przeszli do pracy w policji.
Wdrażanie organizacji Policji Państwowej trwało przez kilka lat. Policja obok zadań typowych wykonywała inne czynności o charakterze porządkowo-administracyjnym. Było to m.in. dostarczanie aktów oskarżeń i wezwań sądów pokoju, zbieranie informacji o stanie majątkowym poszczególnych osób, doręczanie nakazów płatniczych, asysty przy ściąganiu zaległych podatków, a także kontrola prostytutek itp.
Po zamachu majowym władze sanacyjne zadbały o policjantów. Wprowadzono system ciągłego doszkalania i rotacji funkcjonariuszy, by mogli zdobyć doświadczenie w różnych warunkach. Szkolenia odbywały się w Szkole dla Wyższych Funkcjonariuszy PP i Szkole dla Przodowników PP przy Głównej Komendzie PP w Warszawie oraz w Szkołach Okręgowych w Płocku, Ciechanowie, Mławie oraz Żyrardowie. Uzupełniono wyposażenie Policji. Polepszyła się sytuacja materialna funkcjonariuszy (wzrost wynagrodzeń). Poza tym odciążono Policję „od zadań łączących się z wykonywaniem wielu drobnych, chociaż uciążliwych i czasochłonnych czynności (…), co pozwalało jej się skupić na realizacji zadań policyjnych”.
Warto też zauważyć, że przedwojenni policjanci stanowili ważny składnik lokalnej społeczności. Policjanci założyli świetlicę w Przasnyszu, która stała się ogniskiem życia kulturalnego. Ubogacali życie społeczno-kulturalne miasta i powiatu, np. organizując przedstawienia teatralne. Kultywowali dawne zwyczaje, a ich żony działały w stowarzyszeniu „Rodzina Policyjna”. Miało ono na celu niesienie pomocy wdowom i sierotom po zmarłych policjantach oraz samopomoc w rodzinach policyjnych.
We wrześniu 1939 r., kiedy wybuchła II wojna światowa, formacja policyjna liczyła około 35 tys. osób. Ich los po 17 września przypieczętowały słowa: „Był policjantem, to wystarczy, by go rozstrzelać”. Policjanci z pow. przasnyskiego znaleźli się w obozie w Ostaszkowie. Przetrzymywani tam zginęli w okolicach Tweru, pochowani są na cmentarzu Miednoje.
W 2019 r. przypadnie 100. rocznica utworzenia Policji Państwowej. Z tej okazji Komenda Powiatowa Policji w Przasnyszu na czele z kom. Tomaszem Łysiakiem postanowiła upamiętnić policjantów z pow. przasnyskiego, którzy tworzyli i budowali Niepodległą. Przasnyska placówka planuje bowiem uczcić przedwojennych policjantów izbą pamięci oraz opracowaniem ich historii.
W roku setnej rocznicy odzyskania suwerenności przez Polskę zwracam się z uprzejmą prośbą o podzielenie się informacjami, związanymi z historią policji w pow. przasnyskim. Współpracuję z kom. T. Łysiakiem w tej sprawie, dlatego materiały można przekazywać do mnie: mariakmoch@wp.pl / tel. 793 065 172 lub też bezpośrednio do komendy. Jeśli wymagają skanowania, po wykonaniu kopii oryginały zwrócimy właścicielom. Szukamy fotografii, dokumentów, przedmiotów związanych z przedwojenną historią policji w pow. przasnyskim: zarówno samych funkcjonariuszy, jak też ich rodzin, miejsca pracy i zamieszkania itp. Szczególnie zależy nam na kontakcie z potomkami policjantów, na spisaniu wspomnień dotyczących okresu międzywojennego, ale też zasygnalizowaniu późniejszych losów policjantów z naszego powiatu.
Liczę na współpracę. Będę wdzięczna za kontakt.
Maria Weronika Kmoch
Kurpianka w wielkim świecie
http://www.kurpiankawwielkimswiecie.pl
Ilustracja to kolaż wybranych materiałów, dotyczących przasnyskiej policji, pochodzących m.in. ze zbiorów prywatnych potomków funkcjonariuszy, prasy, Centrum Szkolenia Policji w Legionowie, Muzeum Historycznego w Przasnyszu czy Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie.
