W czwartek 14 listopada 2013 r., w rocznicę egzekucji Stefana Cieleckiego ps. Orlik, władze miasta, 14 Pułk Strzelców Syberyjskich z Przasnysza i młodzież szkolna złożyli kwiaty przy pomniku Orlika oraz na cmentarzu parafialnym. Oddano też hołd poległym Powstańcom poprzez salwy honorowe z broni czarnoprochowej.
Dalsza część uroczystości związanych z zakończeniem obchodów 150. rocznicy Powstania Styczniowego na Ziemi Przasnyskiej będzie miała miejsce się w niedzielę 17.11.2013. Zapraszamy mieszkańców na mszę świętą w intencji Powstańców Styczniowych poległych na Ziemi Przasnyskiej, która odbędzie się r. o godzinie 12.00 w kościele farnym. Po mszy w Muzeum Historycznym odbędzie się spotkanie z Hubertem Domańskim, który wygłosi referat nt. „Czy Powstanie Styczniowe spełniło się jako kolejna insurekcja narodowa”.
Obchodom towarzyszyć będzie wystawa prezentująca udział koła historycznego Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Przasnyskiej „14 Pułk Strzelców Syberyjskich z Przasnysza” w uroczystościach upamiętniających Powstanie Styczniowe przygotowana i sfinansowana przez Urząd Miasta Przasnysz.
Przed Ratuszem na rynku można oglądać wystawę plenerową „Mazowiecki Szlak Powstania Styczniowego”.
Stefan Cielecki ps. Orlik (ur. ok.1830 roku – zm. 14 listopada 1863 roku– dowódca oddziału w powstaniu styczniowym.)
Na początku 1863 zorganizował oddział powstańczy w Mławskiem i wszedł pod komendę Jaskołowskiego. Po rozbiciu oddziału pod Rydzewem zorganizował go na nowo i podporządkował majorowi Leneizo. Podczas osłaniania wycofującego się oddziału w bitwie pod Gołyminem wyróżnił się wielką odwagą. 14 października 1863r. w bitwie pod Osówką Cielecki został ranny, wzięty do niewoli rosyjskiej, przewieziony do Modlina i z wyroku sądu polowego skazany na śmierć. Dramatycznego ratowania Cieleckiego podjął się Jego ojciec Feliks Wojciech Cielecki h. Zaremba. Niestety próba ratowania Orlika przez ojca tylko przyśpieszyła egzekucję.
Rozporządzenia i Wiadomości Policji Narodowej z 27 grudnia 1863r. pisały o desperackiej próbie ratowania syna przez ojca, cyt: Cielecki, ojciec Orlika, znanego dowódcy oddziału, kiedy tenże wpadł w ręce Moskwy i został przez nią na śmierć skazany, przybył do Warszawy starać się o uwolnienie syna lub przynajmniej złagodzenie wydanego nań wyroku. Starania Cieleckiego, jego wiek sędziwy, wreszcie przywiązanie rodzicielskie zdołały wzruszyć Berga do tego stopnia, że przyrzekł uwolnić Orlika, jeśli mu Cielecki złoży niewielki okup zależący na podpisaniu adresu do cara. Cóż się stało? Oto siedemdziesięcioletni starzec, któremu Ojczyzna zbytek miłości rodzicielskiej w tym razie wybaczy, podpisał adres. Wierny swemu wiarołomstwu namiestnik przyśpieszył wykonanie wyroku śmierci na Orlika, co też i w samej rzeczy nastąpiło!
Naoczny świadek egzekucji tak ją później opisał:
„Jako mały chłopiec byłem świadkiem rozstrzelania „Orlika” w Przasnyszu. Wraz z innymi chłopcami pobiegłem na miejsce mającej się odbyć egzekucji przy ul. Stodulnej. Ponieważ mieszkańcom zabroniono zbliżać się do miejsca egzekucji, ukryliśmy się za stojącą w pobliżu stodołą i wyglądaliśmy zza węgła stodoły. Na polu w odległości około 150 m od ul. Stodulnej zakopany był słup. Przed słupem, po obu jego stronach stanęły dwa oddziały piechoty, a trzeci przed tymi frontami słupa. Przed tym oddziałem stanął pluton egzekucyjny. „Orlika” przewieziono pod strażą na otwartym wozie. Odziany był w długą, białą koszulę. Po przeczytaniu wyroku został ustawiony pod słupem. Nie został jednak do niego przywiązany, prawdopodobnie na jego prośbę. Tylko oczy zostały zawiązane chustką. Po rozstrzelaniu „Orlika” ciało jego zostało zakopane na miejscu stracenia, a po jego grobie przemaszerowały oddziały piechoty, dla trudniejszego odnalezienia miejsca pochowania. W jednej z następnych nocy ciało „Orlika” zostało odkopane i pochowane na cmentarzu.”
Na miejscu śmierci Cieleckiego wzniesiono drewniany krzyż, zastąpiony w 1983 pomnikiem w formie głazu na wysokim postumencie z tablicą pamiątkową. Szczątki powstańca pochowano na cmentarzu parafialnym w Przasnyszu. W okresie międzywojennym stanął tam pomnik w formie wysokiej ażurowej kapliczki, upamiętniający powstańców styczniowych „Orlika” i Palemona Nowickiego oraz żołnierzy poległych w 1920. Imię „Orlika” nosi w Przasnyszu ulica i osiedle mieszkaniowe.
Źródło: Radosław Waleszczak: „Przasnysz w latach 1795 – 1866”, Przasnysz 2008, Wikipedia.
