Ataki wilków na zwierzęta gospodarskie. Najwięcej zgłoszeń pochodzi z gminy Jednorożec i z gminy Chorzele

Odradzająca się populacja wilka nie stanowi obecnie zagrożenia dla zdrowia lub bezpieczeństwa powszechnego, jednak „konflikty” zwierzęcia z człowiekiem zdarzają się coraz częściej. W powiecie przasnyskim liczba zgłoszeń dotyczących szkód wyrządzonych przez wilki wynosi ok. 30 rocznie. Najwięcej zawiadomień pochodzi z gminy Jednorożec i gminy Chorzele.

U jednych wywołują zachwyt, u innych lęk, obawy i poczucie zagrożenia – mowa o wilkach, czyli drapieżnikach, które są niezbędną częścią polskiego ekosystemu. Ich powrót to z jednej strony opowieść o pięknie odradzającego się gatunku, z drugiej o konflikcie z człowiekiem, z gospodarką łowiecką i hodowlą zwierząt.

Rosnąca populacja wilka, wynikająca z objęcia tych zwierząt pełną ochroną i tendencja zabudowy nowych terenów oraz wzmożonej obecności człowieka w lasach (rekreacja, sport), gatunek ten jest obecnie częściej widywany i rejestrowany. Taka sytuacja czasem budzi niepokój, zwłaszcza gdy na zwierzę natkniemy się „twarzą w twarz”. Sporo strachu „najadła się” niedawno mieszkanka gminy Krasnosielc, która na dwa wilki natknęła się jadąc rowerem drogą prowadzącą przez las.

Pod postem opublikowanym  w mediach społecznościowych rozgorzała gorąca dyskusja, a mieszkańcy zaczęli publikować zdjęcia wilków, które spotykali na polach czy w okolicach lasów. Zwiększona populacja wilka powoduje również, że coraz częściej dochodzi do ataków na zwierzęta gospodarskie.  W przestrzeni publicznej pojawiają się więc głosy z różnych środowisk, apelujące o podjęcie działań mających na celu zmianę statusu wilka i  uproszczenie procedur jego odstrzału.

Wilki stopniowo powracały do swoich dawnych ostoi

„Przed objęciem wilka ochroną zwarty zasięg jego występowania ograniczony był do Karpat oraz rozległych lasów wschodniej i północno–wschodniej części kraju. W lasach zachodniej i środkowej Polski wilki pojawiały się rzadko. Sytuacja zaczęła się stopniowo zmieniać po 1998 roku. Dzięki niebywałej zdolności do długodystansowych, kilkusetkilometrowych wędrówek, wilki stopniowo powracały do swoich dawnych ostoi w centralnej i zachodniej Polsce, gdzie z powodzenie samodzielnie zrekolonizowały wszystkie większe kompleksy leśne. Pojedyncze osobniki, zwłaszcza młode wilki opuszczające swoje grupy rodzinne w poszukiwaniu partnerów i nowych terytoriów, mogą pojawiać się okresowo również poza rozległymi lasami, także w obszarach mozaiki pól uprawnych i lasów” – informuje Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Warszawie.

W powiecie makowskim, gdzie wilka spotkała jedna z mieszkanek, jak się okazuje w perspektywie ostatnich 5 lat, zgłaszane były jedynie pojedyncze szkody wyrządzone przez wilki i nie obserwowana jest tendencja wzrostowa.

W powiecie przasnyskim liczba zgłoszeń jest wyższa. – Od 2018 roku w sumie do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie wpłynęło ponad 110 zgłoszeń. W 2021 r. – 21, w 2022 r. – 36, zaś w 2023 r. do chwili obecnej odnotowaliśmy 28 zgłoszeń. Najwięcej takich przypadków dotyczyło gmin: Jednorożec oraz Chorzele. Ataki dotyczyły zwierząt gospodarskich (bydła) – informuje Agata Antonowicz, główna specjalistka ds. komunikacji społecznej i kontaktów z mediami Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie.

Wszystkie zgłoszenia szkód spowodowanych przez wilki są dokładnie analizowane

– Pobierany jest wymaz do badań genetycznych w celu potwierdzenia czy sprawcą był wilk, badane są tropy i inne ślady pozostawione przez drapieżnika, a niejednokrotnie dodatkowo rozwieszane są fotopułapki dokumentujące zwierzynę poruszającą się w okolicy miejsca zdarzenia. Powyższe działania pozwalają w niektórych przypadkach wykluczyć wilka jako sprawcę szkody – dodaje nasza rozmówczyni.

Podkreśla przy tym, że wilk stanowi istotny element naszego środowiska, z uwagi na rolę, jaką odgrywa w utrzymaniu równowagi w ekosystemach i liczebności oraz stanu zdrowotnego populacji  innych gatunków zwierząt m.in. poprzez eliminację chorych i osłabionych osobników ssaków, takich jak np. sarny, czy też zwierząt, które nie mają innych naturalnych wrogów, jak np. bobry.

Niebezpieczne sytuacje z udziałem wilka, tj. gdy wilki pojawiają się w bezpośredniej bliskości siedzib ludzkich, na terenie województwa mazowieckiego choć mają charakter incydentalny, to się zdarzają.

– Przyczyną tego jest niestety łatwo dostępna baza pokarmowa, głównie niezabezpieczone pojemniki na odpady i kompostowniki. Dla bezpieczeństwa ludzi, ale też dla dobra wilków, niezmiernie ważne jest unikanie działań, które zachęcają te drapieżniki do przebywania w pobliżu zabudowań lub uzależniają je od pokarmu dostarczanego przez człowieka. W wielu przypadkach odpowiednie zabezpieczenie takich miejsc ogranicza sytuacje konfliktowe, dlatego problemu nie należy bagatelizować, bo zjawisko synantropizacji jest realnym zagrożeniem zarówno dla człowieka, jak również samych zwierząt – wyjaśnia nasza rozmówczyni i dodaje, że wszystkie niebezpieczne sytuacje wymagają wyjaśnienia, a przede wszystkim natychmiastowej reakcji.

– Zgodnie z przepisami art. 56 ust. 1, 2 i 2b ustawy o ochronie przyrody, istnieje możliwość uzyskania zezwolenia na odstępstwo od zakazów wobec wilka, w celu wyeliminowania zagrożenia. Zezwolenia dotyczące obszaru województwa mazowieckiego wydawane są przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie (m.in. w zakresie umyślnego płoszenia) oraz Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska (w zakresie umyślnego zabijania) – stwierdza.

– Zezwolenia takie mogą być wydane w przypadku braku rozwiązań alternatywnych, jednak istotne jest, aby argumenty zawarte we wniosku były konkretne, szczegółowe i należycie udokumentowane (np. w postaci notatek, filmów, zgłoszeń, zdjęć). W sytuacjach naprawdę pilnych, gdy zagrożenie jest realne i w oczywisty, niebudzący wątpliwości sposób udokumentowane oraz gdy nie można czekać na uzyskanie zezwolenia w trybie zwykłym, może zostać wydane w formie ustnej – dodaje.

Są ostrożne, ale także bardzo ciekawskie

Nasza rozmówczyni przypomina, że wilki są zazwyczaj bardzo ostrożne i płochliwe, ale także bardzo ciekawskie, szczególnie młode osobniki. – Co istotne, ich zmysł wzroku jest słabszy od innych zmysłów, nie widzą wszystkich kolorów, łatwiej rozpoznają obiekty poruszające się. Z tego względu wilk niekiedy zatrzymuje się, przygląda i nie ucieka natychmiast po zobaczeniu człowieka. Nie jest to objaw agresji, lecz raczej zaciekawienia i upewnienia się, czy nie grozi mu niebezpieczeństwo. Podobnie zachowuje się wiele dzikich zwierząt, także te, na które regularnie się poluje. Błędne jest zatem opisywanie takiego zachowania, jako przejawu „utraty lęku przed człowiekiem” np. na skutek objęcia ochroną i zaprzestania polowań na ten gatunek.

– Jednocześnie przypominam, że wilk jest jednym z pięciu gatunków objętych ochroną prawną, za których szkody odpowiada Skarb Państwa zgodnie z art. 126 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody. Procedura wypłacania odszkodowań została uregulowania w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie szacowania szkód wyrządzonych przez niektóre gatunki zwierząt objęte ochroną gatunkową. W przypadku stwierdzenia szkody spowodowanej przez wilki, należy zabezpieczyć bydło i inne zwierzęta gospodarskie i niezwłocznie zawiadomić Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Warszawie (z wyłączeniem terenów położonych w granicach Kampinoskiego Parku Narodowego – podsumowuje.

ren