Cmentarz z okresu I wojny światowej zlokalizowany w miejscowości Mchowo, woj. mazowieckie, pow. przasnyski, gmina Przasnysz.
Miejsce pochówku znajduje się na polu uprawnym przy drodze polnej dość daleko od wsi Mchowo. Po cmentarzu nie ma praktycznie śladu z wyjątkiem różnicy w poroście zboża. W tym miejscu chowano żołnierzy zarówno rosyjskich jak i niemieckich. Ok. 400 metrów dalej znajdował się drugi cmentarz z tym, że prawdopodobnie tylko niemiecki i usunięty po 1920r. Jako, że mieszkam w okolicy popytałem trochę osób starszych co wiedzą na temat tych cmentarzy. Większość starszych osób wie, że były ale nie wiedzą co się z nimi stało. Pan starszej daty mieszkający obok mówił, że jego ojciec opowiadał mu o tym cmentarzu. Z relacji ojca tego pana wywnioskować można iż cmentarz zrujnowali bolszewicy w 1919 ale krzyże były jeszcze długo po wojnie polsko – bolszewickiej. Pan ten który posiada również pole w tym miejscu twierdzi, że wiele razy wykopywał w czasie prac polowych kości. Nie interesował się nimi zbytnio z racji tego iż w pobliskim Karbówku był Punkt Zbiorczy Zwłok Zwierzęcych i na pola wielu gospodarzy psy roznosiły po prostu szczątki tych zwierząt.
Dziś wiadomo, że były to najprawdopodobniej szczątki ludzkie będące pewnie w tej ziemi do dziś. Z relacji osób starszych nie było tu nigdy komasacji, którą przeprowadzano w powiecie przasnyskim w 1937 roku w obecności Niemców.
Cmentarze oznaczone są na mapach zarówno niemieckich, polskich i rosyjskich. Wycinki map zamieściłem z czerwoną strzałką pokazującą cmentarz. Są to mapy z 1931 i 1936 roku a więc przed komasacją czyli jeżeli przyjąć, że ludzie z okolicy się mylą to mogły zostać usunięte a szczątki przewiezione do cmentarzy zbiorczych np. Jednorożec.
W czasie walk na przełomie lutego do lipca 1915 roku toczono tu ciężkie walki. Po lutowej bitwie przasnyskiej i wycofaniu się oddziałów niemieckich, front w rejonie Przasnysza zastygł na kilka miesięcy przyczym rozpoczęto budowanie umocnień. Niemcy cały czas planowały przerwanie frontu pod Przasnyszem i dotarcie do Narwi. 12 czerwca 1915 roku oddziały Wirtemberskiej Dywizji Piechoty przypuściły nieudany szturm na pozycje rosyjskie pod wsią Patołeka-Wygoda w dolinie rzeczki Morawki. Szturm miał na celu utorowanie drogi przez rzekę na wschód oddziałom niemieckim przed główną ofensywą. Szturm pod Patołęką w niemieckiej bibliografii zwany jest Bitwą o wzgórza Patołęka (ma to związek ze wzniesieniami osówieckimi) a w rosyjskiej Bój o mury Patołeka (W tym czasie w Patołęce znajdowały się czworaki murowane należące do folwarku Żebrowskiego).
13 lipca 1915 roku wojska niemieckie w sile 177 tys. żołnierzy ruszyły na Przasnysz i okolice bronione przez 107 tys. żołnierzy rosyjskich. Po 21 godzinach ciężkich walk siły niemieckie zajęły Przasnysz rozpoczynając 3 letnią okupację. Po tych ciężkich walkach do dziś zachowały się okopy na linii Oględa-Zakocie-Patołęka-Osówiec Szlachecki-Osówiec Kmiecy-Szla-lipa. Oględa-Zakocie-Patołęka-Osówiec-Szlachecki i Kmiecy obsadzony od północy przez 4 dywizję piechoty z XIII Korpusu mając naprzeciw 7 batalion, 5 i 43 pułki syberyjskie z 2. dywizji syberyjskiej.
Wychodzi więc na to, ze najwięcej poległych chowano tu w czasie szturmu czerwcowego zwanego w bibliografii niemieckiej 'Schanze von Patolenka’
Mariusz Maciaszczyk
Bardzo dobrze, że są ludzie którzy odkrywają tajemnicę naszej gminy.