Rodziny Zamordowanych Żołnierzy ZWZ-AK apelują o zmiany na miejscu pamięci w Przasnyszu

To dalszy ciąg długiej historii miejsca upamiętniającego bojowników powieszonych przy przasnyskim rynku. W ostatnich dniach rodziny ofiar wystosowały do władz miasta pismo, w którym proszą o zmianę napisów na pamiątkowej tablicy, ponieważ treść pamięta czasy PRL i zawiera błędy. Chcą także, aby w miejscu kaźni pojawił się krzyż. Samorząd na razie nie przewiduje zmian, ponawia jednak obietnicę dotyczącą umieszczenia tam polskiej flagi.

Przypomnijmy: wraz z nastaniem kadencji burmistrza Łukasza Chrostowskiego pojawiły się plany, że w 2022 r. – w 80. rocznicę niemieckiej zbrodni – w sąsiedztwie rynku stanie nowy pomnik. Droga do tego celu nie była jednak prosta, ponieważ monument upamiętniający mord znajdował się prywatnej działce.

Samorząd miejski podjął więc skuteczne starania o uporządkowanie stanu prawnego nieruchomości i ustanowienie miejsca pamięci. Plany obejmowały także budowę nowego pomnika. Przestrzeń wokół niego miały okalać betonowe, szlifowane płyty, na których miał widnieć mural z postaciami pomordowanych. Projekt powstał przy współpracy rodzin ofiar, ale nie został zrealizowany, ponieważ w trzykrotnie ogłaszanym przetargu nie było chętnych na realizację robót. W czwartym przetargu zgłosił się jeden oferent, ale zaproponowana cena (wynosząca blisko 390 tys. zł) przekroczyła zaplanowany budżet i spotkała się z krytyką mieszkańców, którzy sprzeciwili się kosztownym wydatkom ponoszonym na betonowanie kolejnych połaci miasta.

W konsekwencji zrealizowano koncepcję znacznie tańszą, bez betonowych podestów i słupów, bez dodatkowych tablic, ale za to z nasadzeniami. Jej koszt był wręcz symboliczny – wynoszący ok 12 tys. zł. Jednak wymagała ona pozostawienia pomnika w niezmienionym kształcie i właśnie ten fakt skłonił rodziny zamordowanych do zwrócenia się do władz miasta.

Pismo zostało skierowane do Rady Miejskiej w Przasnyszu i zawierało postulat wymiany istniejącej od lat 60-tych tablicy, a także umieszczenie na pomniku krzyża, będącego wyrazem wiary wszystkich straconych.

Decyzja jest odmowna. Przynajmniej na razie

– Miasto Przasnysz już na etapie pierwotnego projektu zagospodarowania tego terenu, zaplanowało wymianę tablicy w celu korekty jej treści. Wówczas po konsultacji z Instytutem Pamięci Narodowej należało poprawnie umieścić imiona Zamordowanych, a także zamienić słowo „hitlerowskich oprawców” na „niemieckich oprawców” – wyjaśnił wiceburmistrz Łukasz Machałowski.

Dodał także, że z przeprowadzonego w 2022 r. rozeznania cenowego wynikało, że koszt wykonania tablicy z mosiądzu (a takiej domagał się konserwator zabytków) wynosi około 80 tys. zł.

– Dlatego też Miasto, z uwagi na cenę tego elementu, odstąpiło od realizacji całego projektu. Aktualne rozwiązanie tj. zagospodarowanie terenu kosztowało 1/8 ceny samej tablicy i jest bardziej akceptowalne społecznie niż pierwotny projekt – odparł wiceburmistrz, dając do zrozumienia, że na kolejne inwestycje w miejscu pamięci nie ma najmniejszych szans.

Na pocieszenie dodał jednak, że miasto jest w trakcie uzyskiwania pozwolenia na budowę masztu z flagą o wysokości nieprzekraczającej 5 metrów. Maszt zostanie umiejscowiony po lewej stronie pomnika, zgodnie z zasadami protokołu flagowego. Jego montaż będzie realizacją deklaracji burmistrza, złożonej rodzinom pomordowanych, podczas ubiegłorocznych obchodów 80-lecia wydarzeń z 17 grudnia 1942 roku.

Dlaczego trwa to tak długo?

– Aktualnie czekamy na zakończenie procedury administracyjnej; po jej zakończeniu tj. uzyskaniu pozwolenia na budowę, maszt zostanie niezwłocznie zainstalowany. Uzyskaliśmy już zgodę Konserwatora Zabytków. Jest to procedura czasochłonna, ze względu na nieprecyzyjność przepisów prawa budowlanego. Konieczne jest uzyskanie pozwolenia na budowę tego typu masztów flagowych, niezależnie od tego czy jest to działka prywatna, czy publiczna  – wyjaśnił w odpowiedzi na nasze pytania.

Wiceburmistrz podkreślił także, że polska flaga podkreśla znaczenie tego miejsca dla rodzin i mieszkańców, a także nadaje mu doniosłości w wymiarze świeckim.

– Należy pamiętać, że jest to istotne miejsce dla naszej lokalnej historii, to właśnie przy tym pomniku odbywają się m.in. uroczystości samorządowe. Koszt flagi i masztu wraz z montażem to 2 tys. złotych. – podsumował.

M.Jabłońska