Prawnik radzi: Ustroje małżeńskie

Zagadnieniem łączącym się z poruszaną często problematyką rozwodową pozostaje kwestia podziału majątku dorobkowego małżonków.

Podstawą, którą należy omówić zbliżając się do tego tematu są małżeńskie ustroje majątkowe. Najczęściej występuje ustrój domyślny czyli wspólność ustawowa. Oznacza to, że o ile małżonkowie nie zawrą umowy majątkowej stosunki majątkowe ich łączące będą oparte na tym ustroju.

Warto zatem wiedzieć, że do wspólnego majątku wejdą  pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków; dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków; środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków; kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.).

Do majątku osobistego każdego z małżonków należą przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej; przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił; prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom; przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków; prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie; przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę – nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość; wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków; przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków; prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy; przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Jak widać do majątku osobistego zalicza się spora grupa praw majątkowych. Szczególnie wartym zapamiętania jest ostatni element wskazany w ustawie, czyli przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego. Na etapie podziału majątku dużym kłopotem może okazać się udowodnienie przejścia pieniędzy z jednego źródła (np. ze sprzedaży nieruchomości stanowiącej majątek odrębny) na inne (np. na wybudowanie wspólnego domu).

Aby uniknąć potencjalnych nieporozumień przy podziale majątku małżeńskiego można zawrzeć małżeńską umowę majątkową. Może ona być zawarta przed zawarciem małżeństwa. Umowę podpisuje się przed notariuszem i można ją później zmieniać lub rozwiązać. Można wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków.

Każda z tych umów cechuje się innymi założeniami i w inny sposób realizuje pomysł małżonków na sprawiedliwy podział dorobku czy uniknięcie kłopotów co do jego podziału. Ich opisanie wykracza poza ramy założeń niniejszego artykułu, warto jednak pamiętać, że takie narzędzia w prawie funkcjonują i mogą pomóc uniknąć skomplikowanych i przykrych procesów.

adw. Kamil Skwiot