fot. M. Jabłońska
Historia przasnyskiego muzeum liczy już ponad 40 lat. Muzeum Ziemi Przasnyskiej powstało z inicjatywy regionalisty Włodzimierza Rykowskiego w czerwcu 1980 r. 1 czerwca 1983 r. przasnyskie muzeum weszło w struktury Muzeum Okręgowego w Ostrołęce i otrzymało nazwę Muzeum Historyczne w Przasnyszu oddział Muzeum Okręgowego w Ostrołęce, a następnie Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce.
Bazą działalności muzeum w jego początkowym okresie były zbiory przekazane przez Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Przasnyskiej w liczbie 692 pozycji inwentarzowych. Od 1 maja 2013 roku muzeum po raz pierwszy w swojej historii działa jako samodzielna jednostka.
Okres transformacji placówki zakończył się w 2016 roku, bowiem od 2013 do 2016 roku muzeum nosiło nazwę Muzeum Historyczne w Przasnyszu w organizacji. Zakończenie organizowania przasnyskiego muzeum nastąpiło po otwarciu wystawy stałej Złoty wiek Przasnysza. W 2016 r. została powołana też Rada Muzeum, która ocenia sprawozdanie z działalności muzeum i opiniuje plan pracy.
W czasie remontu ratusza muzeum kontynuowało działalność w budynku Urzędu Miasta na III piętrze, dzięki czemu mogło organizować wystawy czasowe. Powstała również stała wystawa dotycząca historii miasta pt. Z kart historii Przasnysza. Do ratusza po remoncie muzeum wróciło na dobre w maju 2013 roku.
Kiedy Pani wstąpiła na stanowisko dyrektora muzeum?
Zostałam kierownikiem muzeum 1 lipca 2010 roku, natomiast dyrektorem zostałam 1 maja 2013 r., kiedy muzeum stało się samodzielną instytucją kultury.
Czy nowoczesna siedziba sprawiła, że instytucja nabrała wiatru w żagle?
Niewątpliwie nowoczesna siedziba sprawiła, że instytucja nabrała wiatru w żagle. Powierzchnia wystawiennicza oraz biurowa została znacznie zwiększona. Powiększyła się również kadra muzeum. Zespół muzealników, z którym mam przyjemność współpracować, jest ambitny, bardzo zaangażowany w pracę i ma wiele innowacyjnych pomysłów. Obszar szczególnego zainteresowania muzeum stanowi tematyka I wojny światowej. W 2014 roku w związku z obchodami 100. rocznicy wybuchu I wojny światowej w muzeum powstała stała ekspozycja poświęcona walkom toczonym na terenie miasta i okolic. Na początku 2021 r. wystawa została wzbogacona m.in. o infografiki. Ponadto w muzeum organizowane były konferencje historyczne dotyczące tematyki I wojny. W 2015 r. realizowano projekt Poszerzenie oferty kulturalnej Muzeum Historycznego poprzez realizację wystawy stałej Złoty wiek Przasnysza. Jest to wystawa skierowana głównie do dzieci, opowiada o czasach świetności miasta w XV i XVI wieku. Na wystawie wykorzystano multimedialne techniki ekspozycyjne, takie jak: projekcje cyfrowe, gry czy aplikacje edukacyjne na ekrany dotykowe.
Sukces tej wystawy sprawił, że także później stawialiście Państwo na nowoczesność w działaniu?
Rozwijające się muzeum samorządowe w swojej działalności sięgało do różnych innowacyjnych form przekazu treści edukacyjnych np. gra escape room (2018), kioski multimedialne z legendami mazowieckich miast (2018), larp historyczny zorganizowany w pobliskim dworze w Chojnowie (2019) czy infografiki w języku polskim, angielskim i rosyjskim dotyczące Przasnysza i okolic w latach 1914-1920 (2020).
Z jakimi zagranicznymi instytucjami muzeum współpracuje?
Za pośrednictwem Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie przasnyskie muzeum nawiązało kontakt z muzeami zagranicznymi oraz instytucjami upowszechniającymi kulturę innych krajów, dzięki czemu w Przasnyszu można było zwiedzać następujące wystawy: Megality – kamienne giganty (Down County Museum w Downpatrick Irlandia Północna), 2013; Codziennie nowe odkrycie – zdjęcia z wykopalisk węgierskich (Węgierski Instytut Kultury w Warszawie) 2013; Legendy czeskich zamków i pałaców (Centrum Czeskie w Warszawie) 2013; Śladami Husytów. Średniowieczne zamki na Węgrzech (Herman Otto Muzeum w Miskolcu, Węgry) 2015. Na wernisażach tych wystaw muzeum gościło delegacje ambasad poszczególnych państw.
Proszę zdradzić kulisy powstawania wystaw. Odwiedzający muzeum widzą gotowy efekt, natomiast ich przygotowanie, to ciężka i wieloetapowa praca całego zespołu.
Tak, przygotowanie wystawy to praca wieloetapowa i czasochłonna. Wszytko zaczyna się od zaplanowania. Wystawy na kolejny rok trzeba planować już w lipcu – sierpniu poprzedniego roku. Wypożyczamy wystawy czasowe z innych muzeów oraz organizujemy wystawy własne. W przypadku organizacji wystawy własnej trzeba najpierw przeprowadzić kwerendy w naszych zbiorach, w zbiorach archiwów państwowych czy diecezjalnych oraz wypożyczyć zbiory od kolekcjonerów. Kierujemy również pisma do innych placówek muzealnych i instytucji w poszukiwaniu zbiorów. Gdy mamy już zgromadzony materiał, pracujemy nad opracowaniem scenariusza i koncepcją wystawy. Przeważnie każdej wystawie towarzyszą plansze, a więc redagujemy teksty i wzbogacamy je zgromadzonym materiałem ikonograficznym. Następnie przygotowywany jest projekt graficzny plansz. To jak przedstawimy odbiorcy narrację wystawy, zależy od naszego budżetu. Mamy naprawdę ciekawe rozwiązania i pomysły, ale nie zawsze mamy środki finansowe na ich wdrożenie. Montaż wystawy to praca fizyczna: ustawiamy gabloty, montujemy i zawieszamy fotoramy i antyramy, rozmieszczamy eksponaty w gablotach oraz eksponujemy je na kubikach. W większych muzeach organizacja wystawy wygląda nieco inaczej: część pracowników zajmuje się opracowaniem scenariusza wystawy, inni koncepcją plastyczną, a jeszcze inni montażem. W mniejszych muzeach wszyscy są od wszystkiego, czyli od zaplanowania po realizację. Po zakończonych pracach nad organizacją wystawy zajmujemy się przygotowaniem wernisażu i promocją wydarzenia. Wernisaż wystawy jest momentem finalnym, podczas którego często słyszymy od odbiorców, że wystawa się podoba, że spełnia oczekiwania… Jest to dla nas największa nagroda. Nierzadko bywa tak, że otrzymujemy od zwiedzających nowe nabytki dotyczące tematyki wystawy, które ukryte na przasnyskich strychach czekały na okazję, aby ujrzeć światło dzienne. To przynosi nam wielką satysfakcję. Działalność wystawiennicza, do której muzeum przywiązuje dużą wagę, cieszy się zainteresowaniem i uznaniem, o czym świadczą wpisy do księgi pamiątkowej.
Skąd pozyskujecie Państwo eksponaty?
Większość eksponatów to dary od mieszkańców Przasnysza, a także od osób pochodzących z różnych stron Polski oraz mieszkających za granicą. To budujące, że muzeum wyrobiło sobie przez lata zaufanie i przekonanie wśród mieszkańców, że warto tu przekazać swoje rodzinne pamiątki, że tu nie zginą, że będą opracowane naukowo i pieczołowicie przechowywane, że będą służyły młodszym pokoleniom do poznawania historii naszej małej ojczyzny. Są też eksponaty, które pozyskaliśmy do zbiorów muzeum w drodze zakupu w antykwariatach, na aukcjach, czy też od prywatnych właścicieli. W wyniku badań archeologicznych prowadzonych od lat w Przasnyszu i okolicy pozyskujemy najstarsze zabytki.
Jednak muzeum to nie tylko wystawy. Organizujecie przecież Państwo warsztaty, spotkania z ciekawymi ludźmi, a nawet koncerty. Które z nich najbardziej zapadły Pani w pamięć?
Najbardziej zapadł mi w pamięć koncert Poznańskiego Kwintetu Akordeonowego, który zaprosiłam na Noc Muzeów w 2017 roku, aby podziękować władzom miasta, naszym darczyńcom, przyjaciołom muzeum, a przede wszystkim pracownikom muzeum, ponieważ w tym czasie obchodzimy nasze święto – Dzień Muzealnika. W 2020 roku odbył się niezapomniany koncert Powróćmy jak za dawnych lat. Publiczność prosiła o więcej takich koncertów, dlatego już 4 lipca zorganizujemy kolejną edycję. W pamięci zapadło mi również spotkanie z siostrą Donatą Koską poświęcone promocji książki Życie ukryte przed światem, podczas którego przekazała wiele interesujących faktów dotyczących swojej wspólnoty zakonnej. Spotkanie to zgromadziło ogromną publiczność.
Jakie są najbliższe plany muzeum?
Już w najbliższą niedzielę 27 czerwca o godz. 18.00 będziemy organizować na rynku miejskim koncert Życiem się ciesz w wykonaniu Wojciecha Gęsickiego (śpiew, gitara) i Rafała Grząki (akordeon), a w następną niedzielę 4 lipca zaprosimy na II koncert z cyklu Powróćmy jak za dawnych lat…. W dniach od 5 do 16 lipca organizujemy Wakacje w muzeum. W sierpniu odbędzie się familijny spektakl operowy Opera jak z bajki. Osobom lubiącym aktywnie spędzać czas zaproponujemy wycieczkę rowerową do Opinogóry oraz rajd rowerowy szlakiem 100 x 100. Zorganizujemy spacer po cmentarzu parafialnym z przewodnikiem. Rozpoczęliśmy już prace nad wystawą poświęconą 150. rocznicy pobytu Mniszek Klarysek Kapucynek w Przasnyszu, której wernisaż odbędzie się w muzeum 8 sierpnia (niedziela). Równocześnie będziemy pracować nad wystawą plenerową dotyczącą historii przasnyskich budynków i ciekawych miejsc. Ponadto w tym roku planujemy eksponowanie następujących wystaw: Łucznictwo w tradycji sarmackiej, Polacy ratujący Żydów w czasie II wojny światowej, Myślistwo w powiecie przasnyskim. Zorganizujemy m.in. promocję książki Grzegorza Sado Historia Nadleśnictwa Przasnysz. Dzieje administracji i gospodarki leśnej w zarysie (1795-2019) oraz spotkanie autorskie z prof. Antonim Dudkiem wokół książki Od Mazowieckiego do Suchockiej. Pierwsze rządy wolnej Polski. We wrześniu podczas obchodów Dnia Patrona Miasta odbędzie się turniej gry karcianej poświęconej św. Stanisławowi Kostce.
Dziękuję za rozmowę.
M. Jabłońska
