Chorzele. I Rajd Pieszy Śladami Robespierra z Dąbrówki

Chorzele, pow. przasnyski. I Rajd Pieszy Śladami Robespierra z Dąbrówki.

Rajd odbędzie się w dniach 15-16 czerwca (sobota-niedziela) i jest adresowany przede wszystkim do osób młodych. Każdy jednak, kto czuje się na siłach, może także wziąć udział w naszej zabawie. Wystarczy tylko trochę dobrej woli i nieco sił, by wystartować w rajdzie.

Proponowana zabawa będzie także wyjątkową okazją do bliższego zapoznania się z atrakcjami przyrodniczymi gminy Chorzele, którymi w znacznej mierze opiekuje się nadleśnictwo Przasnysz.

Na uczestników czeka szereg zadań, które trzeba będzie wykonać po trasie, ale i mnóstwo radości płynącej z obcowania z przyrodą i drugim człowiekiem. Organizatorzy przewidują także atrakcje podczas wieczornego ogniska w miejscu noclegu (impreza w założeniu jest dwudniowa), jak również w czasie finiszu, zaplanowanego ok. godziny 14.00 w miejscowości Opaleniec.

W niedzielę w godz. 16-17 w miejscowości Opaleniec odbędzie się inscenizacja walk powstańczych: Zdobywanie komory celnej przez powstańców pod dowództwem Tomasza Kolbego.

Szczegóły na plakacie.

Krótka historia walk powstańczych w Przasnyskiem

Powstanie Styczniowe w Królestwie Polskim wybuchło 22 stycznia 1863 roku na mocy Manifestu z 22 stycznia 1863 roku. Manifest był dokumentem programowym Komitetu Centralnego Narodowego ogłaszającym wybuch Powstania Styczniowego. Jako przyczynę wybuchu Powstania przyjmuje się narastający rosyjski terror wobec polskiego biernego oporu (sprzeciw bez używania siły fizycznej).

Przasnyskie również przystąpiło do Powstania z dużym nasileniem, głównie dzięki postawie Tomasza Kolbego dzierżawcy wsi Dąbrówka Ostrowska umiejscowionej koło Chorzel. Kolbe był późniejszym powstańczym naczelnikiem powiatu przasnyskiego. Biali (arystokracja i bogate mieszczaństwo) niechętnie widzieli włączenie się do walki przeciwko Rosjanom. Miało to związek z dość dużymi siłami rosyjskimi rozmieszczonymi w Przasnyskiem co widać poniżej;

Przasnysz – Sztab Niżegorockiego Pułku Piechoty, 2 i 7 kompania Niżegorodzkiego Pułku Piechoty, oddział inwalidów, sotnia 18 Pułku Kozaków Dońskich, w sumie ok.; 800 ludzi.
Maków – 5 kompania Niżegorockiego Pułku Piechoty, sumie ok.; 200 ludzi.
Ostrołęka – 10 kompania Niżegorodzkiego Pułku Piechoty, 5 batalion artylerii, sotnia 18 Pułku Kozaków Dońskich, oddział inwalidów, w sumie ok.; 700 ludzi.
Chorzele – 1 kompania strzelców Niżegorodzkiego Pułku Piechoty, w sumie ok. 200 ludzi.
Jednorożec – 2 kompania strzelców Niżegorodzkiego Pułku Piechoty, w sumie ok. 200 ludzi.
Krasnosielc – 3 kompania strzelców Niżegorockiego Pułku Piechoty, w sumie ok. 200 ludzi.

W połowie stycznia 1863 roku z rozkazu Kolbego ruszyły intensywne przygotowania do wybuchu powstania min. w kuźniach nad Orzycem robiono kosy, składano fuzje i pałasze oraz gromadzono materiały opatrunkowe. 21 stycznia na naradzie naczelników Tomasz Kolbe przedstawił zebranym plan ataku na Przasnysz i opanowanie ważnych obiektów; prochowni przy ul. Mławskiej, magazynu sprzętu wojskowego przy ul. Stodolnej (dziś Orlika), oraz składu broni znajdującego się przy rogatkach ciechanowskich. Wykonując ten atak zaniechano by zdobycia Ciechanowa. Do ataku na Przasnysz jednak nie doszło ponieważ po sygnale dzwonów i zebraniu się uzbrojonych powstańców, związany z Białymi właściciel majątku Kobylina Siciński oraz Dymkowski (poprzednik Wolińskiego na stanowisku powstańczego naczelnika Przasnysza) oznajmili zebranym (mylnie i wbrew rozkazom Kolbego), że powstania nie będzie. Powstańcy tak uważając rozeszli się do domostw. Po tych wydarzeniach Kolbe wrócił do Dąbrówki Ostrowskiej gdzie ponownie zaczął organizować powstańczą partie zgodnie z instrukcjami Zygmunta Padlewskiego (działacz niepodległościowy, generał Powstania Styczniowego). Po zebraniu partii 3 lutego Kolbe zdobył Chorzele następnie przekroczył granicę i opanował Stację komory celnej we Flambergu (dziś Opaleniec). 4 lutego zdobył nadgraniczny Janów, ponownie Janów zdobyty został przez oddział Kolbego 8 lutego. W Chorzelach i Janowie Kolbe proklamował władzę Rządu Narodowego oraz uwłaszczenie chłopów.
Po tych wydarzeniach wyruszył w Mławskie mając na celu ożywienie akcji powstańczych. Tomasz Kolbe zwany „Robespierr’a z Dąbrówki” 5 maja 1863 roku zginął pod Rydzewem. Nie chcąc dostać się do niewoli popełnił samobójstwo, strzelając do siebie ostatnim nabojem.

Miejsce Kolbego w Przasnyskiem zajął Zygmund Padlewski staczając serię nieudanych potyczek z oddziałami rosyjskimi Goriełowa min. w bitwie pod Drążdżewą tylko dzięki ofiarności płk. Edwarda Rolskiego (komisarz wojewódzki) Padlewski zdołał przechodząc wpław Orzyc ujść z częścią ocalałej partii. Straty Polaków były bardzo duże 50 zabitych w tym Rolski, wielu rannych, stracono kancelarię sztabu, bagaże oficerskie oraz 9 jeńców i 14 koni. Goriełow myśląc, że rozbił oddział powstańców wymaszerował na Krasnosielc łącząc się z oddziałem Wałujewa. Zaniechanie pościgu przez Goriełowa pozwoliło ocalić partię Padlewskiego od całkowitego rozbicia. Padlewski uzupełniony przez Kurpiów w furmanki wyruszył w kierunku Chorzel by 14 marca je zdobyć przepędzając straż graniczną. W Przasnyskiem po starciach Padlewskiego działania zbrojne ucichły na jakiś czas. Padlewski został pojmany w Borzyminie k. Rypina i 15 maja stracony w Płocku. W czerwcu kpt. Józef Trąbczyński i Palemon Nowicki utworzyli 240 osobowy oddział ochotników składający się z miejscowej ludności, który dyslokował się w przylegający do Chorzel trudno dostępny ostęp Puszczy Zielonej zwany Płaska Góra (Polska Kępa, Polski Grunt). Doskonale informowani o ruchach powstańców Rosjanie 27 czerwca w sile kilku rot płk. Goriełowa z Przasnysza i płk. Riedeczkina z Ostrołęki zaczęli szturmować siły Trąbczyńskiego. 29 czerwca po całonocnym ostrzale siły rosyjskie brnąc po kolana w błocie zaczęły wycofywać się tracąc 38 zabitych i 80 rannych.

W sierpniu 1863 roku w rejonie Chorzel nowy naczelnik powiatu przasnyskiego Wiktor Dobrosielski utworzył jeszcze oddział powstańców liczący 163 strzelców, 150 kosynierów, 40 konnych przeprowadzając kilka potyczek min. w Cierpiętach, wsi Żelazna – Rzodkiewnika i Żelazna.

W Przasnyskiem po zakończeniu działań powstańczych rozpoczęły się represje ludności Polskiej. Przeprowadzono zsyłki na Sybir, publiczne egzekucje, konfiskaty majątków. 14 listopada 1863 roku został rozstrzelany członek organizacji narodowej Stefan Cielecki PS. „Orlik”. Obecnie w miejscu egzekucji „Orlika” stoi pomnik i nazwę nosi jedna z ulic oraz osiedle Przasnysza.

Mariusz Maciaszczyk