Zdalne obrady samorządów naruszają konstytucyjną zasadę jawności – uważa Rzecznik Praw Obywatelskich.

W związku z epidemią samorządy częściowo obradują lub obradowały zdalnie. Obywatele nie mogli z tego powodu na bieżąco śledzić ich prac, choć prawo im to gwarantuje. Miało to miejsce również na terenie powiatu przasnyskiego. Rzecznik Praw Obywatelskich jest zdania, że jest to sprzeczne z konstytucyjną zasadą jawnego działania samorządów.

O naszych wątpliwościach dotyczących zdalnych obrad, których nie mogli śledzić mieszkańcy ani media, co narusza zasadę jawności działania władz publicznych, pisaliśmy tu:

28 kwietnia miejscy radni zagłosują w sprawie krytej pływalni.

Jak się okazuje, na skutek licznych skarg obywateli kwestią tą zajął się Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bondar, który interweniuje do MSWiA; zwrócił się także do Związku Miast Polskich.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi obywateli na ograniczanie jawności działania organów samorządu terytorialnego w ramach odbywania przez nie obrad i sesji zdalnie w związku z epidemią koronawirusa. Z ustaleń biura Rzecznika wynika, że obrady z wykorzystaniem środków komunikacji na odległość odbywają się niekiedy w sposób wyłączający możliwość udziału obywateli.

„Istotne naruszenie konstytucyjnego prawa dostępu do informacji publicznej”

Co prawda specustawy „koronawirusowe” przewidują, że w trakcie epidemii organy jednostek samorządu terytorialnego mogą zwoływać i odbywać obrady, sesje, posiedzenia, zgromadzenia, a także podejmować rozstrzygnięcia, w tym uchwały, z wykorzystaniem środków porozumiewania się na odległość lub korespondencyjnie, ale w praktyce może to ograniczać jawność ich działania i partycypację obywateli w działaniu samorządów.

RPO podkreśla, że zdalny tryb działania organów administracji samorządowej podczas epidemii nie może wpływać na zasadę jawności, w związku z czym nie powinien być on stosowany w sposób wyłączający możliwość udziału obywateli w obradach.

Jawność działania samorządów leży u podstawy ich funkcjonowania, jest chroniona zarówno przez ustawy, jak i Konstytucję (art. 61). Jej ograniczenie jest co prawda możliwe, ale tylko z ważnych, konstytucyjnych powodów (np. potrzeba ochrony porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa).

Rzecznik rozumie potrzebę wprowadzania ograniczeń związanych z przeciwdziałaniem epidemii, lecz wyraźne pominięcie przez ustawodawcę przesłanki ochrony zdrowia publicznego w art. 61 Konstytucji, a także fakt, że w obecnym stanie zaawansowania technologicznego istnieją środki umożliwiające zorganizowania zdalnego dostępu obywateli do obrad organów kolegialnych władzy publicznej, każe uznać, że ich odbywanie w trybie zdalnym w sposób wyłączający możliwość udziału obywateli stanowi istotne naruszenie konstytucyjnego prawa dostępu do informacji publicznej.

RPO wystąpił do ministra spraw wewnętrznych i administracji Mariusza Kamińskiego o stanowisko i ocenę działania samorządów. Zwrócił się także do Związku Miast Polskich z prośbą o poświęcenie uwagi tej problematyce oraz prowadzenie dialogu społecznego z działaczami samorządowymi.

M. Jabłońska