Zapomniany cmentarz w Łaniętach – zdjęcia nigdy nie publikowane !!!

Miejsce cmentarza zlokalizowane w miejscowości Łanięta w woj. mazowieckim, pow. przasnyskim, gm. Krzynowłoga Mała.

Przy drodze gminnej między Krzynowłogą Małą a Mchowem znajduje się wieś Łanięta. W Łaniętach po prawej stronie drogi za przystankiem autobusowym, jadąc w kierunku Krzynowłogi Małej znajduje się wzniesienie. Na wzniesieniu stoi kapliczka a za nią pole uprawne w kształcie prostokąta. W miejscu tym znajduje się zapomniany cmentarz z okresu I wojny światowej.

Na przełomie 1914/1915 roku trwały ciężkie boje o Przasnysz. Łanięta oraz okoliczne wioski znajdujące się wówczas na pograniczu niemiecko-rosyjskim znalazły się w epicentrum walk. Wówczas zadecydowano o miejscu pochówku poległych żołnierzy przy czym wybrano owy pagórek. Na pagórku prawdopodobnie już wtedy znajdowała się kapliczka (istniejąca do dziś) co wpływało nie rzadko na decyzję dowództwa niemieckiego o lokalizacji cmentarzy. Początkowo powstał nasyp obłożony kamieniami a na środku postawiono duży krzyż (fot. archiwalne). Po wyparciu Rosjan z okolic Przasnysza w lipcu 1915 roku cmentarz ogrodzono drewnianymi przęsłami, postawiono krzyże na mogiłach i zbudowano wysoką drewnianą bramę. Z relacji świadków w okresie międzywojennym na cmentarzu ułożono szeregi betonowych ekranów z nazwiskami, nr. jednostek i datami śmierci żołnierzy a cmentarz ogrodzono słupkami kamiennymi połączonymi metalowym prętem kwadratowym. Inwestycja ta została sfinansowana po części ze środków niemieckich (to samo cmentarz w Jednorożcu) a wykonana na zlecenie władz lokalnych. W czasie II wojny światowej ludność Łaniąt oraz okolicznych miejscowości została wysiedlona a wsie zrównane z ziemią na potrzeby niemieckiego poligonu. Z relacji miejscowych mieszkańców ludzie powracający po wojnie do swoich domów (raczej miejsc) zabrali się za odbudowę domów a ekrany z nazwiskami nie rzadko służyły jako budulec. Do dziś zachował się tylko jeden ekran znajdujący się prywatnych zbiorach. Starsi mieszkańcy wspominali iż w okresie II wojny kopano w tym miejscu a kości gdzieś wywieziono. Według niemieckiej dokumentacji można odczytać, że szczątki przeniesiono do na cmentarz zbiorczy do Rycic. Jeżeli wszystko pójdzie zgodnie z planem to z inicjatywy lokalnych władz powstanie w tym miejscu tablica upamiętniająca chowanych tu żołnierzy.

Polegli:

– musk. Emil Hoffmann 9/R. J. R. 253 (Reserve-Infanterie-Regiment Nr. 253) – Rezerwowy Pułk Piechoty.

Fotografia archiwalna cmentarza ze zbiorów Mirosława Krejpowicza (nigdzie wcześniej nie publikowana)

 Mariusz Maciaszczyk