Kongres Budownictwa, którym mam zaszczyt kierować przygotowuje wielką konferencję w Sejmie w dniu 14 listopada na temat polskiej bezdomności. W większości wskaźników statystycznych dotyczących mieszkalnictwa plasujemy się ciągle w ogonie Europy. Niżej prezentuję obszerny fragment mojego wstępu do specjalnego wydawnictwa na tą konferencję zawierającego wyniki badań CBOS i kilkanaście ekspertyz.
„ Załączone badania, ekspertyzy i opinie potwierdzają jednoznacznie, że sytuacja mieszkaniowa Polaków nie ulega poprawie, a przeciwnie w niektórych rodzajach budownictwa dla rodzin mniej zamożnych pogłębia się spadek dostępnych mieszkań. Optymizm w wypowiedziach rządowych nie znajduje pokrycia w faktach. Ponad 95% oddawanych do użytku mieszkań jest budowanych indywidualnie i przez deweloperów, a zaledwie 5% stanowią mieszkania komunalne, spółdzielcze, społeczne na wynajem i socjalne, a więc te mieszkania na które jest największe zapotrzebowanie. W okresie dwudziestu kilku lat naszej transformacji ustrojowej tempo budownictwa spółdzielczego spadło ponad 20 razy, dobrze rozwijające się początkowo budownictwo mieszkaniowe na wynajem TBS zostało decyzjami politycznymi kompletnie zmarginalizowane. Nieuzasadniona likwidacja Krajowego Funduszu Mieszkaniowego, który wkrótce mógłby być już samowystarczalny ostatecznie przypieczętowała proces likwidacji programu budownictwa społecznego na wynajem (obecnie ilość mieszkań oddawana w tym systemie jest śladowa).
Bez żadnej reakcji ze strony rządu rozsprzedano za bezcen ponad 1 milion mieszkań komunalnych (często za 1% ich rzeczywistej wartości). Odbudowa tych zasobów samorządowych w krótkim czasie jest niemożliwa. Pomimo opinii wielu organizacji pozarządowych, ekspertów i NIK w dalszym ciągu nie ma wieloletniego programu mieszkaniowego w randze ustawy, który wykluczyłaby podporządkowywanie działań w tym obszarze doraźnym interesom politycznym i zmieniającym się poglądom kolejnych ministrów finansów. W okresie minionych 20 lat aż 8 razy zmieniała się organizacja instytucji centralnych zajmujących się sprawami mieszkaniowymi. W praktyce nie ma możliwości prowadzenia dobrej polityki mieszkaniowej z pozycji dwóch podsekretarzy w resorcie, którego głównym problemem jest budowa autostrad.
Niedocenianie spraw mieszkaniowych widać na każdym kroku. W kluczowym dla rozwoju kraju Raporcie Polska 2030 sprawom bezdomności poświęcono niecałą stronę i do tego w sposób niekompetentny. Prośby kierowane do Premiera o przedyskutowanie tych spraw i opracowanie aneksu mieszkaniowego do Raporty nie doczekały się odpowiedzi. Nowy program „Mieszkanie dla Młodych” mający zastąpić program „Rodzina na Swoim” jest pod wieloma względami gorszy niż poprzedni. W pierwszej redakcji miał dotyczyć tylko pomocy w zakupie mieszkań budowanych przez deweloperów, a więc wykluczał automatycznie poważną część kraju spod jego działania. Nowa ustawa przyjęta przez parlament nie uwzględnia rynku wtórnego, który oferuje mieszkania znacznie tańsze niż rynek pierwotny i dla wielu młodych jest jedyną szansą na poprawę swojej sytuacji mieszkaniowej. Strona rządowa nie chciała przyjąć argumentacji, że wpływy do budżetu z tych działań są niewiele mniejsze od rynku pierwotnego bowiem sprzedający mieszkania zwykle przeznaczają uzyskane środki na zakup nowego mieszkania w innej lokalizacji co stymuluje rozwój tego runku, ograniczenie bezrobocie i dodatkowe wpływy z podatków VAT, PIT i CIT.
Największym jednak błędem jest dopuszczenie do sytuacji, w której dramatycznie brakuje mieszkań na wynajem. W bogatych krajach europejskich 50 – 60% użytkowanych mieszkań jest na wynajem, w Polsce zaledwie ok. 15%. Trudno to logicznie wytłumaczyć. Od lat utrzymuje się przepisy blokujące rozwój tego budownictwa (ochrona praw lokatorów) i jednocześnie świadomie jest niszczona spółdzielczość mieszkaniowa (mieszkania lokatorskie) i społeczne budownictwo na wynajem (TBS). Organizatorzy konferencji mają nadzieję, że uda się wypracować konstruktywne wnioski w tych sprawach, które zostaną przedstawione rządowi i parlamentowi.
KOMENTARZ DO DANYCH GUS ZA 9 MIESIĘCY
Za 9 miesięcy br. oddano do użytku 103 222 mieszkań – to całkiem niezły, piąty wynik w okresie minionych 23 lat. Bliższa analiza potwierdza jednak, że zwiększa się nieustannie ilość oddawanych mieszkań dla bogatszej części społeczeństwa (budownictwo indywidualne i deweloperów) i maleje gwałtownie ilość mieszkań oddawanych dla rodzin uboższych (mieszkania komunalne, spółdzielcze, społeczne na wynajem, socjalne, zakładowe).
Aż 95% mieszkań oddanych za 9 miesięcy stanowią mieszkania dla „bogatych” (indywidualne, deweloperzy). Złośliwi mówią że gdyby nie było żadnego rządu to wynik byłby taki sam, albo jeszcze lepszy na skutek ograniczenia biurokracji.
Zaledwie ok. 5% mieszkań zostało oddanych w grupie „pozostałe” gdzie potrzeby są największe. W okresie 23 lat budownictwo spółdzielcze zmalało prawie 20 razy(!), a za rządów obecnej koalicji ponad 2 razy(!). W grupie mieszkań „pozostałe” spadek jest trzykrotny. Jest to wynikiem kompletnego braku długofalowej polityki mieszkaniowej…..”
zapraszam na stronę www.kongresbudownictwa.pl
Roman Nowicki
