Wkręciłam się bardzo w temat, pół nocy siedziałam i szukałam nowych cmentarzy, których wcześniej nie znałam. Jeśli znajdę jeszcze coś, to na pewno uzupełnię post 😀
Myślę, że mój post jest teraz jedynym miejscem, gdzie można znaleźć informacje o WSZYSTKICH cmentarzach z okresu I wojny światowej w powiecie przasnyskim. Może się mylę, ale trzeba doceniać swoją pracę. Na innych stronach (nie umniejszając ich wartości i pracy twórców) nie znalazłam wyczerpującego spisu cmentarzy i miejsc pamięci z omawianego okresu, wiadomości czerpałam więc z różnych źródeł i skompilowałam w całość.
**************************************************************************
1. ŚWIĘTE MIEJSCE
Święte Miejsce. Mogiła na cmentarzu parafialnym. Źródło. |
Święte Miejsce. Kwatera wojenna zlokalizowana jest na cmentarzu parafialnym, zajmuje północno-wschodnią część cmentarza. Źródło. |
Źródło. |
Źródło. |
****************************************************************************
2. BARTNIKI
2. Bartniki. Spoczywają tu żołnierze armii Pruskiej i Rosyjskiej polegli w bitwie przasnyskiej stoczonej w lutym i lipcu 1915 roku podczas I wojny światowej. Cmentarz ogrodzony i odrestaurowany. Na cmentarzu znajduje się kilkadziesiąt mogił. Źródło. |
Bartniki. Cmentarz żołnierzy rosyjskich i niemieckich z I wojny światowej (widok współczesny).
Fot. Jarosław Chorzępa. Źródło.
|
Bartniki. Źródło. |
Źródło. |
***************************************************************************
3. PRZASNYSZ
3. Przasnysz, groby żołnierzy z I wojny światowej, których szczątki niedawno odnaleziono, widok z 2003 r.
Źródło: Chorzępa Jarosław, Chorzępa Katarzyna: „Trzy regiony-jeden los…”, op. cit.
|
Przasnysz. Na terenie dawnego cmentarza ewangelickiego do roku 1945 byli grzebani zmarli ewangelicy. W latach I Wojny Światowej, na cmentarzu tym pogrzebano również poległych żołnierzy niemieckich. W czasach II Wojny Światowej, grzebano tutaj poległych i zmarłych od ran żołnierzy wojsk III Rzeszy. Ci ostatni zostali ekshumowani na początku lat 90 – tych, i przeniesieni na cmentarz w nieodległej Mławce. Kilka lat temu teren cmentarza został uporządkowany, niestety, nie zachowały się praktycznie żadne materialne ślady po nagrobkach czy miejscach pochówku. W dniu dzisiejszym o przasnyskich ewangelikach przypominają tylko pamiątkowa tablica, i znicze zapalane przez żyjących, których przodkowie spoczywają na tym cmentarzu. Cmentarz przylega do ulicy Makowskiej ( droga krajowa nr 57 ), położony jest pomiędzy zakładem mleczarskim a sklepem Lidl. Źródło. |
Źródło. |
Źródło. |
Off. Stellv. Ruh + 1 nieznany z mob.E/Inf. R. 148 ( II./341 );
Hauptm. von Grzymala z mob.E/Inf. R. 152 ( III./341 );
Vizef. Teschner,
musk. Mademann z mob.E/Inf. R. 129 ( I./343 );
Musk. Blume z mob.E/Inf. R. 175 ( III./343 );
Uffz. Wichman,
musk. Richter, Winkler z mob.E/Gren. R. 5 ( I./344 );
Vizef. Meister, Tenne,
uffz. Adam, Barkay, Klein, Pepke, Tegeler, Weyh, Wienecke, Wille,
gefr. Duden, Jeider, Kruger, Schultheis,
musk. Behrendt, Benn, Bodzin, Brouant, Buser, Decker, Desalme, Didelot, Dubois, Gartner, Hilpert, Igel, Jakob, Kirschnick, Klein, Komossa, Kraft, Legrand, Maler, Mathia, Matthern, Meyer, Muller, Randzio, Ribo, Schafer, Teschmer, Thill, Wotersdorf, Wolf, Zietrow, Zippert + 4 nieznanych z mob.E/Inf. R. 59 ( II./344 );
Oberjager Muhlig,
gefr. Zeiske,
jager Friedrich, Lauer, Meckert, Neubing, Nitzner, Falschen, Schmidt + 1 nieznany z Jag.Batl. 4;
+ kilku ( ???, zapis 'ein Teil der ubekannten Deutschen’ ) nieznanych z nazwiska i jednostki żołnierzy.
******************************************************************************
4. BUDY RZĄDOWE
Budy Rządowe, widok cmentarza wojennego. Fot. Jarosław Chorzępa. Źródło. |
W miejscowości Budy Rządowe (gmina Jednorożec) – cmentarz ogrodzony, na niektórych płytach nagrobkowych można odczytać nazwiska żołnierzy niemieckich (najczęściej z datą 22.2.15, ale zdarza się również data 17.3.15); na kilku płytach jest tylko napis „RUSSEN” i prawdopodobnie są to zbiorowe mogiły Rosjan.
Budy Rządowe, mogiła R. Ballentina z 2 kompanii ckm 34 pułku piechoty. Fot. Jarosław Chorzępa. Źródło. |
Zbiorowy grób 20 nieznanych żołnierzy rosyjskich.
Fot. Jarosław Chorzępa. Źródło. |
Źródło. |
Źródło. |
Źródło. |
Źródło. |
SPIS POLEGŁYCH:
******************************************************************************
5. CHOJNOWO
Chojnowo. Widok ogólny cmentarza. Pochowani są tu żołnierze polegli w bitwie przasnyskiej stoczonej w 1915 roku. Brama wejściowa znajduje się przy trasie Przasnysz – Mława. Część żołnierzy spoczywających w Chojnowie przeniesiono z pobliskiego Kosmowa, gdzie pozostały dwa słupy po bramie wejściowej.
Fot. Jarosław Chorzępa. Źródło.
|
Chojnowo. Jedna z mogił na cmentarzu. Fot. Jarosław Chorzępa. Źródło. |
Źródło. |
Źródło. |
Źródło. |
Źródło. |
Źródło. |
Źródło. |
SPIS POLEGŁYCH:
***********************************************************************
6. KRZYNOWŁOGA MAŁA
Krzynowłoga Mała. Groby rosyjskich żołnierzy, maj 1915.
Zb. Mirosław Krejpowicz.
Źródło: Chorzępa Jarosław, Chorzępa Katarzyna: „Trzy regiony-jeden los…”, op. cit.
|
****************************************************************************
7. JEDNOROŻEC
Jednorożec. Cmentarz wojenny krótko po walkach w 1915 r.
Zb. Mirosław Krejpowicz. Źródło.
|
Pierwotnie po działaniach wojennych cmentarz posiadał drewniane ogrodzenie a brama składała się z dwóch wysokich drewnianych kolumn. W późniejszym czasie cmentarz ogrodzono płotem ze słupkami z teownika na podmurówce (ślady podmurówki i teowników są do dziś). W 1937 roku cmentarz przebudowano. Na cmentarzu pochowano żołnierzy ekshumowanych z mniejszych okolicznych cmentarzy np; z miejscowości Nakieł. Wokół granic cmentarza umieszczono wtedy kamienne stele o wymiarach 120 x 70 cm. (zachowało się 65 sztuk), na których umieszczono nazwiska poległych. Według informacji na jednej ze stel, spoczywa tu łącznie 3584 żołnierzy niemieckich i rosyjskich:
– 1192 znanych i podpisanych głównie żołnierzy niemieckich,
– 273 nierozpoznanych żołnierzy niemieckich,
– 2119 nierozpoznanych żołnierzy rosyjskich.
Zb. Mirosław Krejpowicz. Źródło: Źródła do dziejów Ziemi Jednorożeckiej, t. I, red. Wojciech Łukaszewski, wyd. II popr. i uzup., Jednorożec 2013. |
Źródło. |
Źródło. |
Źródło. |
Źródło. |
Źródło. |
Źródło. |
Źródło |
SPIS POLEGŁYCH:
Cmentarz wojskowy w Jednorożcu, przebudowany w 1937 r.-widok ogólny współcześnie. Stan z 2003 r.
Fot. Jarosław Chorzępa. Źródło.
|
Zb. prywatne. |
Zb. prywatne. |
Źródło. |
Źródło. |
Zb. prywatne. |
Zb. prywatne. |
Na pomniku od strony wejścia znajduje się pięć krzyży a na lewej lewej płaszczyźnie napis: TU SPOCZYWAJĄ NIEMIECCY ŻOŁNIERZE1914 – 1918 Zb. prywatne. |
Zb. prywatne. |
Tablice-widok współczesny (2003 r.).
Fot. Jarosław Chorzępa. Źródło.
|
Tablice-widok współczesny (2003 r.).
Fot. Jarosław Chorzępa. Źródło.
|
Tablice-widok współczesny (2003 r.).
Fot. Jarosław Chorzępa. Źródło.
|
Przy wejściu po prawej stronie na jednej z kamiennych stel widnieje napis w języku niemieckim:
DEUTSCHE KRIEGSGRABERSTATTEN JEDNOROŻEC HIER RUHEN 1192 BEKANNTE UND 273 UNBENANNTE DEUTSCHE SOLDATEN MIT 2119 RUSSISCHEN KAMERADEN AUS DEM WELTKRIEG 1914-1918 VOLKSBUND DEUTSCHE KRIEGSGRABER FUR SORGE E.V.AUSGEBAUT IM JAHRE 1937 Tablice-widok współczesny (2003 r.). Fot. Jarosław Chorzępa. Źródło.
|
Źródło. |
Źródło. |
Źródło. |
Cmentarz ładnie utrzymany pod opieką Gminy Jednorożec.
– Wojtczak Kacper
– Lipiński A.
– Wiśniewski Lucjan
– Waschowski Emil
– Walda Stanisław
– Urbański Piotr
– Sobczak Alfred
– Siołek Jan
– Rogalski Stanisław
– Ranowski Ksawey
– Orłowski O.
– Olszewski Fryderyk
– Olszewski F.
– Modnieński Paweł
– Małkowski Julian
– Malinowski Jan
– Magierski F.
– Maciejewski Leon
– Lipiński Francisze
– Lesikowski T.
– Laskowski Jan
– Kwiatkowski
– Kula Tomasz
– Kozłowski Józef
– Kowal Maksymilian
– Kołodziejski Franciszek
– Kolasiński Stefan
– Kochanek K.
– Kanigowski Herman
– Kamiński Herman
– Jankowski W.
– Grajczarek Teofil
– Grabowski Fr.
– Grabowski Fryderyk
– Głowacki Franciszek
– Fiolka Stanisław
– Dobuszewski Władysław
– Balachowski Piotr
– Adamczyk Antoni
– Abramowski H.
– Świerczenna lub Świerczewska Albina.
Niedawno postawiono przy wejściu do cmentarza tablicę informacyjną w czterech językach: polskim, niemieckim, angielskim i rosyjskim. Zb. prywatne. |
Maria Weronika Kmoch – Opowieści Stypendialne czyli Pooja w wielkim świecie
Zacytuję; „Myślę, że mój post jest teraz jedynym miejscem, gdzie można znaleźć informacje o WSZYSTKICH cmentarzach z okresu I wojny światowej w powiecie przasnyskim.” Najwięcej informacji o cmentarzach z powiatu przasnyskiego jest tu.
http://www.przasnysz1915.dobroni.pl/media/grh,14-pulk-strzelcow-syberyjskich,0,1785,429.html
No i wypadałoby podać źródło tych informacji, i podpisać zdjęcia.