Rycice. Cmentarz niemiecki, stan obecny. Cmentarz zadbany o zarysie prostokąta. Ogrodzenie i postument wewnątrz cmentarza kamienne. Spoczywają tu żołnierze polegli w bitwach przasnyskich w 1915 roku.  Fot. Jarosław Chorzępa. Źródło.

Nakieł. Cmentarz wojenny. Po jego likwidacji ciała zmarłych przeniesiono do nekropolii w Jednorożcu.  Zb. Mirosław Krejpowicz. Źródło: ulotka informacyjna „I wojna światowa w gminie Jednorożec”.

*******************************************************************************

10. OBRĘBIEC

Obrębiec. Na cmentarzu spoczywają żołnierze polegli w bitwie przasnyskiej oraz w walkach w końcu 1914 roku stoczonych między 24 dywizją piechoty a rosyjskimi oddziałami 4 Armii gen. Schejdemanna z Korpusu Turkiestańskiego. Cmentarz wygląda tak jak grzebano tam żołnierzy, poznać można po wielkości i wieku drzew tam rosnących. Na cmentarzu znajduje się kilka rzędów nagrobków a pośród nich większa płyta na grobie niemieckiego oficera. Cmentarz ogrodzony posiadający od kilku lat tablicę informującą o spoczynku żołnierzy niemieckich i rosyjskich. Fot. Jarosław Chorzępa. Źródło.

Obrębiec. Fot. Jarosław Chorzępa.

SPIS POLEGŁYCH:

OBERLEUTANT Kurt Wilhelms, Inf. Regiment 54 KOLBERG, Geb. 28. 2. 1886, † 27. 2. 1915
OFFIZIER STELLVERTRETER Joachim Schlimski, 7 Komp. Infanterie Regiment 54, † 27. 2. 1915
UNTROFFIZIER Wilhelm Pyrags, 3 Komp. Infanterie Regiment 54, † 27. 2. 1915
GEFREITER Hermann Wolstmlagier, 75 Reservist
GEFREITER Josef Müller, 1 Komp. 8. Landsturm Batalions Münster VII
WEHRMANN Karl Frakke, 4 Komp. Infanterie Regiment 54, † 27. 2. 1915
KRIEGS REITER, Rastok Komp. Infanterie Regiment 54, † 27. 2. 1915
MUSKETIER Siegfried Steinhardt, 7 Komp. Infanterie Regiment 54, † 27. 2. 1915
MUSKETIER Bruno Stengel, 7 Komp Infanterie Regiment 54, † 27. 2. 1915
MUSKETIER Erich Verner, 7 Komp. Infanterie Regiment 54
MUSKETIER Franz Tonn, 7 Komp. Infanterie Regiment 54, † 27. 2. 1915
MUSKETIER Georg Młodzik, Infantrie Regiment 54
RESERVIST Paul Kaninski, Infanterie Regiment 54
RESERVIST Stanisław Pela, 12 Komp. Infanterie Regiment 61
RESERVIST Berhard Paul, Batalion Federal Regiment 86, † 3. 12. 1914
RESERVIST Richard Heißik, 6 Komp. Infanterie Regiment 54, † 27. 2. 1915
ERSATZ RESERVIST Wilhelm Schmidt, 3 Komp. Infanterie Regiment 54, † 27. 2. 1915
ERSATZ RESERVIST Heinrich Stürk, 10 Komp. Infanterie Regiment 54, † 27. 2. 1915
ERSATZ RESERVIST Heinrich Hener, 11 Komp. Infanterie Regiment 54, † 28. 2. 1915
ERSATZ RESERVIST Ernst Lorenz, 5 Komp. Infanterie Regiment 54
ERSATZ REKRUT August Kroll, 6 Komp. Infanterie Regiment 54, † 27. 2. 1915
Nikolas Paulus, 12 Komp. Reserve Infanterie Landsturm, gefallen am 27. 2. 1915
Willi Vardmann, 3 Komp.
Karl Reuter
Rudolf Augustyn, 2 Komp.
Peterson 54 Regiment

*******************************************************************************

11. PARCIAKI

Parciaki. 85 nieczytelnych mogił znajduje się na ternie cmentarza parafialnego. Spoczywają tu żołnierze niemieccy polegli w bitwach przasnyskich 1915 roku. Cmentarz słabo utrzymany, po niektórych nagrobkach są tylko puste miejsca. Czasami uporządkowywany przez harcerzy. Teren lesisty, Zielone Płuca Polski. Zb. Wojciech Łukaszewski. Źródło: ulotka informacyjna…, op. cit.

***************************************************************************

12. KARWACZ

Pierwotny widok rosyjskiego cmentarza przy Karwaczu.  Zb. Jacek Furmańczyk. Źródło: Chorzępa Jarosław: „Przasnysz…”, op. cit.

Karwacz. Cmentarz komunalny. Na terenie cmentarza znajdują się 4 groby żołnierzy z drewnianymi krzyżami na każdym. Na krzyżach wiszą tabliczki z napisami: NIEZNANI ŻOŁNIERZE z 1918 r. Spoczywają tu żołnierze nieznanej narodowości z okresu I wojny światowej, którzy zmarli prawdopodobnie w szpitalu w 1915 r. Szpital znajdował się w koszarach przy ul. Makowskiej. Początkowo zmarłych od ran chowano przy terenie koszar, następnie w późniejszym terminie szczątki przeniesiono na cmentarz w Karwaczu.

Karwacz. Cmentarz wojenny w lesie. Na cmentarzu spoczywają żołnierze rosyjscy polegli w czasie Bitwy przasnyskiej w 1915 roku. Na cmentarzu nie zachowały się do dziś ślady mogił. Z relacji mieszkańców jeszcze w latach 60-tych na cmentarzu były krzyże i drewniana kapliczka z malowidłami w środku. Prawdopodobne miejsce cmentarza ustaliliśmy na podstawie starej mapy niemieckiej (fot. poniżej) z okresu II wojny światowej. Miejscowi starsi mieszkańcy nie pamiętają dokładnej lokalizacji cmentarza wiedząc tylko, że był przy drodze. Miejsce cmentarza to prawdopodobnie pagórek naprzeciw drogi do Wyrębu Karwackiego. Pokrywa się to z oznaczeniem na starej mapie i meldunkami rosyjskimi które brzmiały: Jadąc drogą na wschód od Karwacza mijasz cmentarz i zaraz za nim skręcasz w lewo do składu bombowego. Kilkadziesiąt metrów za cmentarzem jest skręt w lewo do szkółki leśnej w miejscu której znajdował się kiedyś właśnie skład bombowy. Na cmentarzu spoczywa nieznana ilość żołnierzy rosyjskich. Na cmentarzu stały krzyże prawosławne i nieduża kaplica na podmurówce (podmurówki do dziś nie odnaleziono). Krzyże i kaplica wymalowane były na biało. Źródło.

******************************************************************************

13. ŻBIKI

Żbiki. Cmentarz o zarysie kwadratu posiadający jedną czytelną mogiłę i Kamienny postument z tablicą informacyjną. Teren ogrodzony płotem z metalowych przęseł. Cmentarzyk zadbany pod opieką gminy. Spoczywają tu żołnierze niemieccy polegli w lipcowej bitwie przasnyskiej.  Fot. Jarosław Chorzępa.

Żbiki.  Fot. Jarosław Chorzępa.

Na mogile widnieje czytelny spis poległego żołnierza; GREN. SPIELKAMP, 5. K. R. J. R. 64, † 16.7.1915.

14. KOSMOWO

Kosmowo. Mogiła zbiorowa. Po cmentarzu zostało praktycznie miejsce pochówku żołnierzy niemieckich i rosyjskich poległych w bitwach przasnyskich w czasieI wojny światowej. Szczątki żołnierzy przeniesione zostały na cmentarz do pobliskiego Chojnowa. Obecnie są tylko dwa słupy z zawiasami po bramie cmentarnej, tablica informacyjna o miejscu pochówku a po środku figurka postawiona w późniejszym terminie. Miejsce symbolicznie ogrodzone. Na terenie po byłym cmentarzu jest obecnie pole uprawne.  Obiekt dobrze utrzymany pod opieką gminy.

Maria Weronika Kmoch – Opowieści Stypendialne czyli Pooja w wielkim świecie

Pooja dla Infoprzasnysz: Cmentarze z okresu I wojny światowej w powiecie przasnyskim cz.1