Bitwa partyzancka pod Szlą 1944
W lasach pod Szlą w powiecie przasnyskim znajduje się mogiła partyzantów z oddziału AK 'Łowcy’ (Obwód Przasnyski) poległych w starciu z Niemcami dnia 17 października 1944 r. W miejscu tym spoczywają:Kocot Alfons 'Wytrych'(ekshumowany po wojnie), Kołodziejski Janusz 'Jastrząb’ i Morawski Miron 'Mazur’ polegli z przeważającymi siłami wroga. Mało kto wie co działo się w tym miejscu w okresie okupacji niemieckiej. Poniżej przedstawiam krótki opis bitwy (nigdzie wcześniej nie publikowany elektronicznie) 73 'Łowców’ z ponad 1000 żołnierzy niemieckich wspieranych przez dwa czołgi.
Przed bitwą
Odział AK 'Łowcy’ dowodzony przez Henryka Kierzkowskiego 'Raban’ stacjonował tymczasowo w lesie między wioskami Kobylaki – Czarzaste a Kobylaki – Wólka. W oddziale 'Rabana’ kwaterował 10 osobowy oddział wywiadowczy Rosjan mjr. Władymira Szajkina 'Orłowa’ (zrzucony na początku lipca 1944 pod Żelazną w związku z zatrzymaniem frontu we wrześniu 1944 na linii Narwi ) posiadający radiostację potrzebną do komunikacji z wywiadem radzieckim II Frontu Białoruskiego. Zadaniem grupy 'Orłowa’ było przygotowanie zaplecza do stworzenia przyczółka różańskiego. Telegrafiści rosyjscy ściśle współpracowali z odziałem 'Rabana’. Niestety, radiostacja 'Orłowa’ została wykryta przez Niemców, którzy zaplanowali obławę o czym dowiedział się wywiad AK Ośrodka Jednorożec 'Liwiec’ i natychmiast powiadomił o tym 'Łowców’ którzy zadecydowali o niezwłocznym przeniesieniu oddziału pod Szlę w miejsce starych okopów rosyjskich z 1914 roku biegnących na lini wschód – zachód.
Bitwa
’Łowcy’ wiedząc, że walka z Niemcami jest nieunikniona podzielili się na trzy grupy tworząc 'trójkąt obronny’. I drużyna pod dowództwem Ryszarda Żbikowskiego 'Skiba’ zajęła linię od strony Jednorożca pod górę. II drużyna pod dowództwem Maksymiliana Rafalskiego 'Rak’ z grupą 'Orłowa’ zajmowała linie od strony Szli zamykając trójkąt. III drużyna pod dowództwem Józefa Milewskiego 'Rozmaryn’ zajęła pozycje na prostej u podnóża góry.
Przed południem odziały niemieckie rozpoczęły natarcie i ok. godz. 12:00 padły pierwsze strzały w kierunku II drużyny. Żołnierze II drużyny 'Łowców’ odparli atak tracąc dwóch zabitych Mirona Morawskiego 'Mazur’ i Alfonsa Kocota 'Wytrych’ a ogromną odwagą wykazał się 'Rak’, który na stojąco strzelał z broni automatycznej do Niemców. Nastąpiła krótka przerwa w walkach. Widząc ogromną przewagę Niemców, 'Rak’ nakazał: by oddział 'Orłowa’ posiadający radiostację i dużo materiałów uciekał jak najszybciej wskazując mu kierunek ucieczki. Nastąpił drugi atak, Niemcy strzelali ze wzgórza ale ze względu na rosnące małe sosenki nie mogli trafić Polaków więc zaczęli nacierać po grzbiecie wzgórza czołgając się. Będąc ok. 30 metrów od linii partyzantów zostali ostrzelani i wycofali się, chwilę później na linię partyzantów zaczął spadać grad amunicji i pocisków. Niemcy bez powodzenia próbowali spalić igliwie a skuteczny ogień partyzantów zmusił ich ponownie do przerwania ognia.
Niemcy zaczęli z oddali nawoływać w języku polskim do poddania się. 'Łowcy’ próbowali przebić się w kierunku wschodnim, lecz intensywny ogień i ataki Niemców nie pozwalały na to. W trakcie jednej z prób przebicia się partyzantów w kierunku wschodnim, zabłąkana kula trafiła śmiertelnie fotografa Janusza Kołodziejskiego 'Jastrząb’. Nadszedł zmierzch i wieczorem czołgi z żołnierzami niemieckimi wycofały się w kierunku nadleśnictwa Przejmy. Bitwa zakończyła się o 17:30 a o 19:00 zwiadowcy partyzantów zameldowali, że w miejscu bitwy nie ma już Niemców a po czołgach (Tygrysy) pozostały zniszczenia jakby przeszedł halny. Wieczorem w miejscu dołu wykopanego przez telegrafistów 'Orłowa’, pochowano poległych w bitwie. Stanisław Rożek 'Przebój’ znający doskonale teren wyprowadził 70 osobowy oddział w kierunku rzeki Orzyc.
Mapa działań pod Szlą. Opr. Mariusz Maciaszczyk
Po bitwie
W bitwie wyróżnili się szczególnie: Maksymilian Rafalski 'Rak’, Marian Szczepański 'Brona’, Józef Masalski 'Płaszcz’, Bolesław Taczała 'Huragan’. Piotr Kiszel 'Obuch’. Straty 'Łowców’ 3 zabitych, straty niemieckie 12 zabitych (inne źródła podają 9) i dwudziestu kilku rannych.
Władymir Szajkin 'Orłow’ po wyjściu z bitwy dotarł ze swoją grupą do Żelaznej i Rzodkiewnicy a sam kwaterował w stodole nadleśnictwa Przejmy u sekretarza nadleśnictwa Pawła Rogali 'Piskorz’. Po wyzwoleniu Przasnysza przez Armię Radziecką w dniu 17 stycznia 1945r. okazało się, że grupa 'Orłowa’ podlegała NKWD by zbierać materiały o żołnierzach AK a sam 'Orłow’ był głównym organizatorem UB w Przasnyszu co przyczyniło się do represji wielu żołnierzy AK 'Łowcy’.
Spis żołnierzy oddziału partyzanckiego AK 'Łowcy’:
Dowódca Kierzkowski Henryk 'Raban’…………………………Kowalski Eugeniusz 'Śruba’
Adamkiewicz Franciszek 'Piorun’……………………………….Łoś Antoni 'Tur’
Bober Karol 'Łasica’………………………………………………..Maliszewski Jan 'Tygrys’
Bobrow Michaił 'Miszka’…………………………………………..Marcinkowski Kazimierz 'Cichy’
Brzeziński Roman 'Wiklina’………………………………………Masalski Bolesław 'Hufnal’
Burykin Wiktor 'Wiktor’…………………………………………….Masalski Józef 'Płaszcz’
Chodkowski Tadeusz 'Kartacz’…………………………………..Miecznikowski Jakub 'Jesion’
Dąbrowa Franciszek 'Nosek’……………………………………..Milewski Józef 'Rozmaryn’
Drwęcki Aleksander 'Lot’ (autor książki)……………………..Morawski Miron 'Mazur’
Drwęcki Jan 'Mutra’…………………………………………………Mrokowski Eugeniusz 'Grom’
Drwęcki Stefan 'Sułtan’……………………………………………Mróz Marian
Furmański Stefan 'Las’……………………………………………Mydło Władysław 'Drań’
Filimonow Iwan 'Iwan’……………………………………………..Myśk Kazimierz 'Pień’
Godzieba Antoni 'Dan’…………………………………………….Niksiński Antoni 'Mars’
Grabowski Stanisław 'Szpak’……………………………………Niski Tadeusz 'Narcyz’
Granoszewski Adam 'Rozwora’…………………………………Nowacki Jan 'Kruk’
Grochowski Stefan 'Węgiel’……………………………………..Nowotko Witold 'Wrona’
Jaszczyński Janusz 'Lubczyk’………………………………….Pawluk Bronisław 'Świt’
Jóźwik Franciszek 'Lin’…………………………………………..Piechowicz Janusz 'Uszycki’
Kierzkowski Henryk 'Raban’…………………………………….Proniewicz Janusz 'Świstak’
Kisiel Bronisław 'Miotacz’……………………………………….Rafalski Maksymilian 'Rak’
Kisiel Stefan 'Koło’………………………………………………..Rakowski Ferdynand 'Wojciech’
Kiszel Piotr 'Czarny’, 'Obuch’………………………………….Reszko Karol 'Laur’
Kiszel Stanisław 'Struś’………………………………………….Rożek Stanisław 'Przebój’, 'Zych’
Kocot Alfons 'Wytrych’…………………………………………..Ryczkowski Tadeusz 'Wyrwa’
Kołakowski Czesław ’ Burza’……………………………………Sękowski Jerzy
Kołodziejski Janusz 'Jastrząb’………………………………….Skonieczny Ryszard 'Agrest’
Kołodziejski Karol 'Żbik’………………………………………….Sokołowski Jan 'Marek’
Kołodziejski Stefan 'Orlik’………………………………………..Sopęch Władysław 'Szczupak’
Kołodziejski Tadeusz………………………………………………Szczepański Marian 'Brona’
Kołodziejski Władysław 'Ordon’………………………………..Szlaski Jan Bogdan 'Tarzan’
Kossak Bogdan 'Granit’………………………………………….Taczała Bolesław Antoni 'Huragan’
Kossak Stefan 'Sokół’……………………………………………Tadeusiak Jan 'Olter’
Kowalski Czesław 'Żbik II’……………………………………….Telechowski Antoni 'Lufcik’
Wawrzyniak Stanisław 'Wolny’………………………………..Wiktor ob. radziecki
Wójcik Wacław 'Wąż’……………………………………………Zbrzeski Tadeusz 'Tygrys’
Żbikowski Ryszard 'Skiba’………………………………………Żmijewski Rajmund 'Listek’
Mariusz Maciaszczyk
Kiedyś odbywały się tu uroczystości z w rocznicę tej bitwy. Teraz oprócz tej grupy rekonstrukcyjnej nie pamięta o niej nikt. Aleksander Drwęcki nie żyje od 4 lat. On zawsze pamiętał. W 2004 pod tym pomnikiem odbyły się uroczystości 60 rocznicy bitwy. Zjechali wtedy ostatni żyjący żołnierze ze zgrupowania Łowców.
Bardzo ciekawy opis tej bitwy. Zawsze chciałem wiedzieć dokładnie co tam się działo. Od małego jeszcze jako harcerz do tego pomnika jeździłem ale szczegółów tej bitwy nie znałem. Dziękuję.
Ponieważ Miron Morawski „Mazur” i Józef Milewski „Rozmaryn”, to najprawdopodobniej moja rodzina, chciałbym się dowiedzieć z jaki rodzin pochodzili.